Playstation, de kip met de gouden eieren voor Sony

Dat grandioze opstart­geluid, bibberige beginscherm en dan tergend geschraap uit de cd-speler die krampachtig op zoek lijkt naar het spel dat ergens op het matzwarte schijfje is verstopt. En altijd de grootste tegenstander van elke Playstation­speler: de wachtbalk. Niet alleen bij het starten, maar ook tijdens het spelen, als een nieuw level geladen moet worden.

De Playstation was niet de eerste spelcomputer. Zelfs niet de eerste met een schijfje (dat was de Sega Saturn). En met 135 gulden (61 euro) voor een spelletje was het lang twijfelachtig of het apparaat, dat eind september 1995 voor 799 gulden (362 euro) ook in Nederland te koop kwam, wel zou aanslaan. Maar met een combinatie van slimme marketing, afgekeken van de muziekdivisie van Sony, en technische superioriteit versloegen de Japan­ners in recordtijd de concurrentie – onder andere marktleider Nintendo, waarvoor de oerversie van het apparaat aanvankelijk was ontworpen. Eind jaren 90 had de Playstation al driekwart van de spelletjesmarkt in handen.

Sony leek de concurrentie te vermorzelen – ­Sega verdween van het toneel en Microsofts Xbox bleek alleen binnen de VS een factor. Het was dan ook een nare verrassing toen ­rivaal Nintendo in 2006 onverwacht scoorde met de in alle opzichten technisch inferieure, maar vol spelplezier gepropte Wii – de enige console die zich qua verkoopcijfers met Playstation kan ­meten.

Jarenlang droeg de Playstationdivisie het hele Sony en maakten de spelcomputers en bijbehorende games meer winst dan alle andere concernactiviteiten bij elkaar. Vorig jaar nog zette de speldivisie 21 miljard dollar om en was een derde van de concernwinst te danken aan games.

In de top 5 van bestverkochte spelcomputers staan vier generaties Playstation, goed voor bijna een half miljard exemplaren. Nog afgezien van de draagbare versies (PSP en PS Vita), die tezamen ook bijna 90 miljoen keer werden verkocht. Zo iconisch was de eersteling, dat vorig jaar een miniversie uitkwam waarop voor twintig schijfjes games in één simpele geheugenchip waren gepropt.

Playstation is synoniem geworden aan de spelcomputer, zoal de walkman dat twee decennia eerder werd voor het beluisteren van draagbare muziek. Met de Playstation 2 en 3 werd de console standaarduitrusting van de ‘jongegezinnenhuiskamer’. En gatewaygames als Ratchet & Clank en Crash Bandicoot bereidden jonge kinderen alvast cartoonesk voor op het serieuze – en in die tijd nog hevig door de politiek bekritiseerde – 18+-gamegeweld van Call of Duty, Battle­field, Killzone en Grand Theft Auto.

De 3D-mogelijkheden van de Playstation waren 25 jaar geleden ongeëvenaard, alhoewel dat met de blik van 2019 lastig is in te beelden. Wie in Formula 1 ’97 over nauwelijks herkenbare circuits raast – begeleid door een motorgeluid dat nog het meeste weg heeft van een amechtig scheerapparaat – ziet links en rechts naast de baan tribunes en gebouwen tevoorschijn ploppen die er even daarvoor nog niet waren. In avonturenspel Tomb Raider, dat de eerste generatie Playstation definieerde, blijken rotswanden soms halfdoorzichtig. En in Fifa ’98 is het zelfs op een groot scherm onmogelijk waar te nemen welke speler in een kluts de bal heeft.

Maar desondanks leveren die afgestofte games meteen weer het gevoel van een kwarteeuw ­terug op. Dat Nederland met Kluivert, Bergkamp en Seedorf nu wel afgetekend met 3-0 van het Brazilië van Ronaldo en Roberto Carlos kan winnen. En dat Jos Verstappen in de bepaald middelmatige Stewart virtueel kan bereiken wat zijn zoon 25 jaar later in het echt doet. Alleen de T-Rex van Lara Croft is nog altijd even taai als toen.

Wekelijks de nieuwste recensies, beste koopjes en het laatste nieuws over de wereld van tech in jouw mail? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!