Stacks (STX) Bitocoin’e akıllı sözleşmeleri ve merkezsiz uygulamaları (Dapps) kazandırmayı amaçlayan bir blockchain projesidir. Stacks sayesinde Bitcoin blockchain’ine paralel bir blockchain oluşturuluyor ve yeni fonksiyonlar kullanılabilir hale geliyor. Stacks Bitcoin blockchain’inden farklı bir blockchain kullanılarak BTC kazandırmasıyla bir ilke imza atıyor. Bitcoin işlemlerini baz olarak kullanan Stacks sistemi kendine has çalışma tarzıyla dikkat çekiyor. Stacks’in hikayesini birlikte inceleyelim.
Stacks çalışmalarına 2013’te başladı ve interneti daha iyi hale getirmek adına geliştirmeler yaptı. Princeton mezunu iki arkadaş Ryan Shea ve Muneeb Ali ekiplerini bir araya getirerek blockchain araştırmaları yapmaya başladı. Proje bilinir hale geldikçe geliştirici sayısı da arttı. Günümüzde Stacks dünyanın her yerinden geliştiricilere sahip. Proje Hiro Systhems PBC’ye ait ve Stack Open Foundation tarafından denetleniyor. Kripto para dünyasının tanınan ismi Meltem Demirörs de geçtiğimiz aylarda Stacks Foundation’a katılmıştı. Demirörs yaptığı açıklamada Bitcoin’in de Ethereum gibi yenilikçi bir yapı olması gerektiğini, ve bu amaçla Stacks’in geliştirildiğini belirtti.
Stacks ve Blockchain
İnternet adına Web’in ortaya çıkmasından bu yana blockchain 2. büyük devrim oldu. Yeni iş modelleri ve dijital değerlerin ortaya çıkması dünyamızı değiştirdi. Bitcoin blockchain’i de en eski blockchain olma özelliği taşıyor ve tek bir yönetici tarafından değiştirilemiyor. Aynı zamanda blockchain akıllı sözleşmeler ve merkezsiz uygulamalara ev sahipliği yapabiliyor. Ethereum akıllı sözleşmeler ve merkezsiz uygulamalara sahip, Stacks bu avantajları Bitcoin’e de getirmeyi amaçlıyor.
Stacks’in en büyük tezi internetin ilk yıllarında olduğu gibi protokollerin savaşının bir birleşim ile sonuçlanmasına dayanıyor. İnternetin ilk yıllarında birçok protokol yaratılmıştı ancak sonuçta TCP/IP sistemi birleşik olarak kullanılmaya başlandı. Stacks geliştiricileri de kripto evreninde birçok protokolün nihayetinde tek bir çatı altında birleşeceğini düşünüyor. Bu çatının da Bitcoin olacağından eminler çünkü Bitcoin en popüler ve en güvenli blockchain.
Stacks 2.0 Özellikleri
Stacks 2.0 ana ağı Ocak 2021’de başlatıldı. Stacks Bitcoin fonksiyonelliğini artırmak adına proof-of-transfer (PoX) konsensüsünü kullanıyor. Bu konsept Stacks ve Bitcoin blockchain’ini birbirine bağlayan ana unsur olarak göze çarpıyor. Blockchain konsensüsleri çalışabilmek için farklı kaynaklara ihtiyaç duyarlar. Proof-of-work sisteminde bu kaynak işlemci gücüyken, proof of stake konsensüsüyle çalışan blockchain’ler finansal kaynak (staking) ile çalışır. İki konsensüsün de amaçlarından biri dışardan bir müdahalenin neredeyse imkansıza yakın hale gelebilmesidir. Ayrıca bu konseptlerin farklı varyantları da bulunur, her bir konsensüsün farklı artı ve eksileri vardır. Stacks bir proof-of-work varyantı ve kripto paraların yakılmasına dayalı bir sistem olan proof-of-burn’ü geliştirerek kendi sistemini yaratıyor.
PoX sisteminde basitçe yakılması gereken kripto para madenciler tarafından diğer kullanıcılara gönderiliyor, bir kısmı da madencilere kalıyor. Böylece halihazırda oldukça sık kullanılan Bitcoin blockchain’ini daha fazla kullanmanın karşılığında ödül kazanılıyor. PoX konsensüsü iki blockchain’i aynı anda kullanan ilk konsensüs. Üstelik Bitcoin blockchain’inde merkezsiz uygulamalar çalışmazken Stacks blockchain’inde merkezsiz uygulamalar ve akıllı sözleşmeler çalışır halde olacak. Madenciler Bitcoin transferi yaparak STX kazacaklar ve ödüller paylaşılacak. İlk 4 yıl her blokta 1000 STX, sonraki 4 yılda 500, sonraki 4 yılda 250 ve geri kalan zamanda da 125 STX basılacak.
Stacks akıllı sözleşmeler için kendi programlama dili Clarity’yi kullanıyor. Clarity doğrudan Bitcoin blockchain’iyle iletişime geçen bir dil olduğu için bu amaca yönelik hazırlanmış, dolayısıyla oldukça güvenli. Bu programlama dili aynı zamanda Algorand (ALGO) sisteminin alt yapısını oluşturuyor.
STX’in Kullanım Amacı Nedir?
STX tokenleri Stacks blockchain’inde kullanılan ana birimdir. STX tokenlerine sahip olanlar tokenleriyle çeşitli yöntemlerle BTC kazanabilirler. STX’ler staking için, node çalıştırmak ya da node’ları desteklemek amacıyla kullanılabilir. Bu yöntemle kullanıcılar STX miktarlarına göre 2 haftalık süreçler sonunda BTC kazanırlar.
STX’lerini kitleyen kullanıcılar aynı zamanda STX göndererek ağın güvenliğini ve sürekliliğini garanti altına alırlar. Kazılma sürecinde bu eforlarından dolayı BTC olarak ödüllerine kavuşurlar. Bu metot ile maliyetli madencilik ekipmanlarına ve 3. Taraflara ihtiyaçları olmadan madencilik yapabilirler.
Stacks’in kullandığı yöntem proof-of-stake kazanımlarına (Tezos, Cardano’da olduğu gibi) çok benzer. olmasına rağmen önemli noktalarda ayrılır. Proof-of-stake sistemlerinde zaman zaman kesintiler olur ve işlem uzun sürer. Kazanımların bir kısmı giderlere harcanır ve bu da doğal olarak satış baskısı yaratır. Stacks’te ise tokenler kullanıcın cüzdanından çıkmaz. Stacks sistemine katılmak özel ekipmanlar gerektirmez, kullanıcıların tek ihtiyacı olan şey STX cüzdanıdır. Son olarak STX gelir sağlama için kullanılırken ödüller BTC olarak ödenir, böylece STX üzerinde satış baskısı da olmaz.
Stacks’de full node çalıştırmak için 70,000 STX’e sahip olmak gerekiyor. Küçük yatırımcılar için pek makul bir rakam gibi durmuyor ancak kullanıcılar dilerlerse STX’lerini havuzlara gönderip ufak miktarda STX’leriyle bile BTC kazanabiliyor. Stacks’in masaüstü uygulamasından bu işlemleri yapmak oldukça kolay.
STX Nereden Alınır?
STX’in bir özelliği de ABD’de ABD Piyasalar ve Borsalar Komisyonu SEC’in onayladığı ICO ile dağıtılan ilk kripto para olması. STX bu özelliğiyle ABD tarihine geçmiş oldu. İlk blokta 1.3 milyar STX basıldı, palana göre toplam arz en fazla 1.818 milyar STX olacak. Basılan ilk tokenler kurucular, erken yatırımcılar ve çalışanları arasında pay edilmişti. STX fiyatı 2021’de iyi performans göstermiş ancak STX’in değeri uzun vadede ekosistemin ve ağının gelişimine bağlı. STX Binance, KuCoin ve OKex gibi borsalardan alınabilir.
